thuis

met een beetje vertraging (Ghanese microbe meegebracht precies)
maar we zijn weer thuis
na uitgebreid afscheid nemen
na een helse busrit richting hoofdstad. ticketje voor de bus met airco was mooi op voorhand besteld. maar bij aankomst aan het busstation bleek na twee uur wachten iedereen plots in de rij te gaan staan voor het loket. dan maar hetzelfde doen en merken dat de airco-bus afgelast is en je met een andere meemoet. zonder airco, zonder vering, maar mét dubbel zoveel volk en klapstoeltjes in het gangpad. daar gingen we dan voor de volgende 15 uur, met de mama op het klapstoeltje naast me half op mijn zitje, en met haar baby voor de helft van de tijd op mijn knieën.
en na een probleemloze vlucht, met de obligate reep Toblerone-chocolade (de witte!) en op vlucht twee de lekkerste maaltijd in maanden (jawel, leve Air Maroc).
weg van het Afrikaanse continent.
en om daar niet langer twijfel over te laten bestaan, lag er bij thuiskomst een brief van de vdab op me te wachten: die dag liep mijn 'gelijkstelling van stage in het buitenland met de wachttijd' af, dus werd ik de volgende ochtend om 10.30 vriendelijk uitgenodigd voor een gesprek...
jep, we zijn terug in België!

vuur en machetes

Zo vieren de Dagombers hun 'fire-festival' in de straten van Tamale, als herdenking aan een verloren zoon van een chief die teruggevonden werd door hem met toortsen en wapens in het bos te gaan zoeken. Eigenlijk is het festival al jaren verboden wegens te gevaarlijk en wegens de vrees voor rellen met stammen die een andere chief aanhangen. Maar net dit jaar besloot een (behoorlijk grote) bende durvers om er tegen alle regels toch voor te gaan, en wij stonden langs de kant te kijken - ver genoeg naar achteren geweken :-). Een spectaculaire bedoening, maar natuurlijk wederom niet zonder ongelukken.

als een echte krokodillentemster

...of toch net niet.

In de Sacred Crocodile Pool van Paga, alwaar de krokodillen 'vriendelijk' zijn. Het verhaal gaat dat de stichter van het dorp ooit, achternagezeten door vijanden, aan een krokodil gevraagd zou hebben hem en zijn paard te helpen een rivier over te steken. Waarop de krokodil het water indook en zo hard met zijn staart begon te slagen dat het water week en de weg vrijmaakte voor de man, om achteraf weer ondoorwaadbaar te worden voor de achtervolgers. Later zou een krokodil diens zoon gered hebben door hem de weg naar het water te tonen toen die op sterven na dood in een afgrond lag uit te drogen. Daarom mag aan de krokodillen die er leven niets misdaan worden, en wordt ook geloofd dat dat omgekeerd niet zal gebeuren.

Mooie verhaaltjes, maar het was en bleef wel een echte krokodil, dus ik was snel weer van dat ding af... en zien hoe die beesten een levende kip verorberen, of erger nog de manke wandelgang en littekens op hand en benen van de gids, waren niet bepaald bevorderlijk voor een geruststellend gevoel!

Tungteya

Afgelopen weken wat nieuws op het werk: focusgroep-gesprekken in communities omtrent gezonheidsbehoeften, en meer bepaald reproductieve gezondheid. (kijken wat de noden zijn, kwestie van geen urinoirs te gaan neerplanten die dan louter als hok voor de geiten gebruikt blijken te worden) Zag ik ongelooflijk hard zitten, topc-lijsten voorbereiden, communities selecteren (de meest grappig klinkende namen, aheum, heel wetenschappelijk verantwoord). Enkel een klein detail over het hoofd gezien: verder dan "hello" reikt het Engels van de meeste mensen daar niet, en mijn Dagbani niet verder dan "antire". Maar Albert en Sunday zijn fantastische tolken, de participatie van de bevolking daar ligt waarschijnlijk een pak hoger omdat er "een witte" bij is (net als de manager van de National Health Insurance die na vier pogingen enkel een vragenlijst begint in te vullen om achteraf men nummer te kunnen vragen), en alles bij elkaar een geweldige ervaring!
Amper een klein half uurtje rijden vanuit het centrum van Tamale, en een totaal andere wereld. Hutjes, zand, niks elektriciteit of toilet, en (drink)water dat soms kilometers verderop uit een vuile poel gehaald moet, op het hoofd, door de vrouwen natuurlijk. Bij aankomst begroeting van de chief met een fles gin of cola-beans, languit op zen geitenvelletje voor zen reuze-compound (groot genoeg voor de 7 vrouwen plus al hun kinderen). En alle kinderen van het dorp die zich verzamelen rond de sliminga en ook tijdens de interviews - letterlijk - met geen stokken weg te krijgen zijn.

Eerst gesprekken met de mannen apart, veel gestaar... en terwijl ik vond dat ik best zedig gekleed was met een rok tot over de knieen en T-shirtje met korte mouwen, op 1 plaats achteraf de opmerking gekregen dat ik volgende keer als ik op bezoek kom maar een lange broek moet aantrekken en men armen bedekken, want zo zag ik er te verleidelijk uit... ook op tijd gezegd.

Maar onderarmen en onderbenen... borsten daarentegen zijn helemaal geen probleem zo blijkt, de vrouwen halen tijdens de gesprekken om beurten hun borst boven om hun baby te voeden terwijl er drie mannen op het bankje tegenover hun zitten. Of staan er voorovergebukt mee te zwaaien tot hun peuter ze in zijn mond steekt... bizar tafereel. Zo ook de man die wijdbeens met korte broek, en duidelijk zonder ondergoed, tegenover mij zat... jakkes, tot zover ook wat ik hier aan bevestiging gezien heb van 'de mythe' :-)
Verder een nieuwe Dagbani-naam gekregen van een groep vrouwen: Tungteya, en een stuk of drie aanzoeken van vrouwen die me sympahtiek vonden en wel wilden dat hun man mij erbij zou nemen als tweede, derde of vierde vrouw... het is eens wat anders, maar toch maar een mooie smoes bedacht en vriendelijk bedankt.

de chief op marktbezoek

Gisterenmiddag toevallig in de stad, op naar het taxistation. Blijkt plots de straat afgezet, alle winkels toe, en komt er onder luid gejoel een enorme massa aangestormd. Mooi uitgedost met takken, messen, machetes, zwaarden, bijlen, knuppels en pistolen. toch even slikken, maar geen nood: "it's a traditional thing". Blijkt dat de chief van Tamale op marktbezoek ging, en dat -vergeef me mijn taalgebruik, maar dat was echt het eerste wat in me opkwam- die bende uitgelaten bosjesmensen hem daarbij gingen 'helpen'.
Nu, de traditie wil dat als de chief de markt inspecteert, hij bij elk kraampje wat krijgt. Maar wat je geeft aan de chief kan nooit genoeg zijn, dus mogen zijn helpers meer nemen en naar zijn huis brengen. Ok, tradities, heel mooi, maar waar er ten tijde van het ontstaan van deze niet veel meer dan mais en yam verkocht werd op een beperkt aantal kraampjes, zijn dat nu ook (weliswaar valse) horloges, computeronderdelen, gsm's en zomeer. Vandaar de honderden "Dagombers" (=oorspronkelijke inwoners van Tamale) die heel gewillig knechtje spelen van de chief en als gekken door de stad rennen en alles wat ze te pakken kunnen krijgen meegraaien. En dat wordt vervolgens heus niet naar de chief's palace gebracht natuurlijk...
Het hoogbezoek wordt wel een paar dagen van tevoren aangekondigd, en de verkopers openen hun winkel dan logischerwijs gewoon niet of komen niet naar hun marktkraam. Maar hier en daar is er wel een ongelukkige ziel die het nieuws niet op tijd opgevangen heeft en onwetend goeie zaken staat te doen, of een vrachtwagen vol zeep die vast komt te staan in het verkeer, of een 'carriergirl' die met haar koopwaar op haar hoofd voorbij komt lopen, of een winkel waarvan de hekken niet opgewassen zijn tegen de bijlen.... en die zijn dan alles kwijt... een ongelukkige man die zen shop geopend had en die probeerde te verdedigen moest t zelfs met zen leven bekopen. en af te leiden uit de manier waarop ze met hun messen liepen te zwaaien, kan het niet anders dan dat er nog gewonden gevallen zijn.
en de politie? die zet simpelweg de straat af voor het verkeer, een vrije doortocht voor 'de chief en zen stoet'. een georganiseerde steeltocht dus, mooi!
en ik... ik voelde me, ondanks de geruststellingen van de Ghanezen rondom me die het best grappig vonden, voor t eerst hier in Ghana toch wel een beetje onveilig, daar in dat omsingelde taxistation. Er nog nooit zo naar uitgekeken in die sauna op wieltjes te kunnen stappen van zodra de weg weer vrij was.